Çölyak; buğday, arpa, çavdar ve yulafın yapısında bulunan gluten proteininin ince bağırsağın yapısının bozulması sonucu bağırsaktan emilememesi ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu glutensiz beslenmedir. Kesinlikle az miktarda bile olsa gluten tüketilmemeli ve diyet katı bir şekilde uygulanmalıdır. Glutensiz diyete yanıt çok hızlıdır. 24 saatte klinik bulgular düzelir, iştah açılır. Çocuklarda birkaç ayda kilo alımı ve boy uzaması olup yaşıtlarını yakalar.
Glutensiz diyette tüketilmemesi gereken besinler;
- Buğday, arpa, çavdar, yulaf ve bunların unlarından yapılmış herşey
- Ekmek
- Şehriye
- Bulgur
- Makarna, Erişte, Kuskus
- Bisküvi
- Simit
- Tarhana, un kullanılarak yapılan tüm çorbalar
- Yarma
- İrmik
- Pasta, Börek, Çörek
- Hazır çorbalar
- Kek ve pastalar
- Kraker
- Gofret, kurabiye, çikolata, puding
- Hazır salça
- Ketçap
- Unlu soslar
- Hazır çeşni vericiler
- Ekmek ya da un kullanılarak yapılan köfteler
Tüketilebilecek besinler;
- Pirinç
- Mısır
- Soya
- Kuru baklagiller
- Karabuğday
- Kinoa
- Amarant
- Tüm sebze ve meyveler
- Yumurta
- Peynir
- Süt, yoğurt
- Gluten içermeyen besinler
Marketlerde satılan birçok besin gluten içermektedir. O yüzden besin etiketleri mutlaka okunmalı ve ‘glutensiz’ ibaresi bulunmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca glutensiz ürünlerin üzerinde besinin glutensiz olduğuna dair işaret bulunmaktadır. Bu besinler rahatlıkla tüketilebilir. Glutensiz un, glutensiz nişasta, glutensiz makarna, glutensiz bisküvi, glutensiz kek vb. yiyecekler çölyak hastaları tarafından tüketilebilir.
Glutensiz İşaretleri
Çölyak hastalarında bağırsakta emilim bozukluğu olduğu için vitamin ve mineral eksiklikleri görülebilir. Bu yüzden hastada vitamin-mineral eksiklikleri olup olmadığına bakılarak demir, folik asit ve B12 vitamini verilebilir. Ayrıca, B grubu vitaminler daha çok tahıllarda bulunmasından dolayı glutensiz diyetle az alındığı için eksikliği görülebilir. Yeterli ve dengeli dengeli beslenmenin sağlanabilmesi mutlaka bir diyetisyene başvurulmalı ve kişinin gereksinimlerine özel diyet listesi hazırlanarak tedavi sürdürülmelidir.
